5. vijek je razdoblje koje je trajalo od 401. do 500. godine. U Evropi se tradicionalno smatra dijelom perioda poznatog kao kasna antika, odnosno prijelazom iz Starog u srednji vijek.

Milenijum: 1. milenijum
Vjekovi: 4. vijek  5. vijek  6. vijek
Decenije: 400-e 410-e 420-e 430-e 440-e
450-e 460-e 470-e 480-e 490-e
Kategorije: RođenjaSmrti
NastanciPrestanci
Istočna hemisfera na početku 5. vijeka
Istočna hemisfera na kraju 5. vijeka
401 402 403 404 405 406 407 408 409 410
411 412 413 414 415 416 417 418 419 420
421 422 423 424 425 426 427 428 429 430
431 432 433 434 435 436 437 438 439 440
441 442 443 444 445 446 447 448 449 450
451 452 453 454 455 456 457 458 459 460
461 462 463 464 465 466 467 468 469 470
471 472 473 474 475 476 477 478 479 480
481 482 483 484 485 486 487 488 489 490
491 492 493 494 495 496 497 498 499 500

Pregled

uredi

Na istočnoj hemisferi je najvažniji događaj predstavljao nastavak slabljenja Rimskog Carstva, koje se odlikovalo nizom dramatičnih događaja koji će posebno teško pogoditi njegovu zapadnu polovicu. Na samom početku vijeka se ranije započeta Velika seoba naroda rezultirala slomom dotadašnjeg limesa na Rajni, odnosno masovnom provalom germanskih plemena u dotadašnje rimske provincije u Zapadnoj Evropi. Iako su novodoseljeni Germani ispočetka uglavnom formalno priznavali vlast rimskih careva, ta je institucija brzo izgubila autoritet, a na širokim područjima su Germani stvorili de facto, a do kraja vijeka i potpuno nezavisne države među kojima će svojom snagom isticati Vizigotsko Kraljevstvo na Iberijskom poluotoku, Vandalsko Kraljevstvo u Sjevernoj Africi, Ostrogotsko Kraljevstvo u Italiji i Franačko Kraljevstvo u današnjoj sjevernoj Francuskoj. Do godine 486. su u Zapadnoj Evropi također nestali posljednji tragovi neposredne carske vlasti, a na tim područjima se nekadašnja antička kultura pod uticajem novih doseljenika počela postepeno transformirati u srednjovjekovnu. Istočna polovica Rimskog Carstva se, pak, pokazala daleko otpornijom prema germanskim plemenima, ali su nju u drugoj polovici vijeka oslabile teološke nesuglasice koje će dovesti do prvih velikih raskola u historiji kršćanstva, odnosno stvaranja prema tadašnjoj carskoj vlasti neprijateljskih drevnoistočnih crkava. Pred kraj vijeka je međukršćanske sporove pokušalo iskoristiti i Sasanidsko Carstvo na istoku, iako su dug period mira na zapadnim granicama okončali upadi Heftalita sa istoka.

Na istoku eurazijskog kontinenta je Kina i dalje ostala podijeljena na južni dio pod kineskim i sjeverni dio pod ne-kineskim (Wu Hu) vladarima, ali je endemsko nasilje i nestabilnost, pogotovo izraženo na sjeveru, okončano kada je 439. država Sjeverni Wei ujedinila sjever zemlje te tako započela mnogo mirniji period Južnih i Sjevernih dinastija. Ponovno otvaranje Puta svile je omogućilo naglo širenje budizma koji je u državi Sjeverni Wei postao državna religija, ali sve više uticao i na Južne dinastije. Pred sam kraj vijeka u sjevernoj Kini počinje intenzivna sinizacija dotadašnjih nekineskih vlastodržaca, a slični procesi se bilježe i u susjednoj Koreji i Japanu čije kulture počinju postajati dijelom sinosfere.

Glavni događaji i razvoji

uredi

Važnije osobe

uredi

Izumi i otkrića

uredi
Milenijum Vijek
4. pne.: 40. pne. 39. pne. 38. pne. 37. pne. 36. pne. 35. pne. 34. pne. 33. pne. 32. pne. 31. pne.
3. pne.: 30. pne. 29. pne. 28. pne. 27. pne. 26. pne. 25. pne. 24. pne. 23. pne. 22. pne. 21. pne.
2. pne.: 20. pne. 19. pne. 18. pne. 17. pne. 16. pne. 15. pne. 14. pne. 13. pne. 12. pne. 11. pne.
1. pne.: 10. pne. 9. pne. 8. pne. 7. pne. 6. pne. 5. pne. 4. pne. 3. pne. 2. pne. 1. pne.
1.:   1.   2.   3.   4.   5.   6.   7.   8.   9. 10.
2.: 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
3.: 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.
4.: 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40.
  1. Drought encouraged Attila's Huns to attack the Roman empire, tree rings suggest. sciencedaily.com December 15, 2022