Bezruch działa niekorzystnie na układ sercowo-naczyniowy. Prowadzi do utraty masy mięśniowej, a im mniej masy mięśniowej, tym kondycja metaboliczna słabsza i zwiększona skłonność do tycia.
Chorzy po zawałach czy z niewydolnością mięśnia sercowego reagują nerwowo na przyspieszenie akcji serca lub zadyszkę związaną z wysiłkiem. Boją się, że ich serce nie wytrzyma dodatkowego obciążenia i dojdzie do kolejnego zawału, którego nie przeżyją. Takim pacjentom kardiolodzy zalecają wykonanie tzw. EKG wysiłkowego, które pozwala określić bezpieczny zakres wysiłku. Badanie polega na spacerze po bieżni najpierw w spokojnym, a potem coraz większym tempie, przy czym pacjent jest podłączony do aparatury monitorującej pracę jego serca i ciśnienie. Przebieg badania kontroluje lekarz. W momencie gdy wysiłek zbyt mocno obciąża układ krążenia, badanie jest przerywane. Pacjent otrzymuje informację, jaka aktywność fizyczna jest dla niego bezpieczna. Monitorowanie tętna podczas wysiłku, na przykład przy użyciu specjalnej opaski z sensorem, którą zakłada się na klatkę piersiową, lub zegarka sportowego, zwiększa poczucie bezpieczeństwa.
Im lepiej dobierzemy rodzaj aktywności fizycznej do naszych możliwości i ograniczeń, tym większe mamy szanse wytrwać do momentu, gdy pojawi się zadowolenie z wysiłku
Jaki rodzaj aktywności fizycznej wybrać? – Spacer w tempie lekko podnoszącym tętno, ale pozwalającym na swobodną rozmowę, pływanie, nordic walking, jazdę na rowerze lub gimnastykę można zalecić właściwie wszystkim – uważa dr Piotr Czyżewski, specjalista fizjoterapii pracujący na Oddziale Chirurgii Ogólnej Szpitala Bielańskiego w Warszawie, adiunkt w Katedrze Fizjoterapii Klinicznej AWF w Warszawie. Jeśli jednak pacjent nie potrafi wybrać albo ma wątpliwości, najlepiej, aby skonsultował się z fizjoterapeutą. – Na podstawie wywiadu, oceny sprawności i rozmowy o preferencjach, fizjoterapeuta jest w stanie doradzić optymalny dla danego pacjenta rodzaj aktywności fizycznej, częstotliwość treningów i poziom obciążeń. – Dobrze byłoby, aby fizjoterapeuta sformułował także instrukcje, w jaki sposób monitorować wysiłek i jakie objawy powinny niepokoić oraz jak wówczas postępować – mówi dr Czyżewski. W przypadku wątpliwości może także zasugerować konsultację z kardiologiem lub internistą.
Mało kto zastanawia się, czy siedzi w prawidłowej pozycji, we właściwy sposób wstaje z łóżka albo podnosi ciężkie przedmioty. – Bóle pleców i lędźwi, a także kolan czy karku są następstwem przeciążeń, które fundujemy naszemu ciału, prowadząc siedzący tryb życia, nieumiejętne podnosząc ciężkie przedmioty czy niewłaściwie ćwicząc. Złe wzorce ruchowe utrwalają się. Ich skutkiem jest pogłębianie patologii w ciele, dysproporcje, przeciążenia, ból i mniejsza mobilność – mówi trenerka personalna i szkoleniowiec fitness Karolina Lejkam.
Na szczęście wzorce ruchowe można skorygować. Służy temu tzw. trening funkcjonalny. –To plan treningowy złożony z prostych ćwiczeń opracowany dla danego pacjenta pod kątem korygowania jego dotychczasowych wzorców ruchowych – mówi Karolina Lejkam. Podstawą do ułożenia takiego indywidualnego treningu są testy FMS (od ang. Functional Movement Screen). Trener prosi o wykonanie kilku prostych ćwiczeń (m.in. głęboki przysiad, przeniesienie nogi nad poprzeczką, przysiad z wykroku). Obserwuje pacjenta i na tej podstawie ocenia mobilność, równowagę, elastyczność, przyznając odpowiednią liczbę punktów. Wynik obrazuje sprawność pacjenta oraz pozwala wychwycić słabe punkty, które wymagają korekty (wzmocnienie słabych mięśni, poprawienie równowagi czy techniki ruchu). Na podstawie wyniku testów trener ustala indywidualny program ćwiczeń dopasowany do potrzeb pacjenta, często z wykorzystaniem drobnego sprzętu treningowego takiego jak: sztangi, piłki lekarskie, gumy i taśmy. – Pierwszych kilka treningów warto odbyć pod okiem trenera, który na bieżąco weryfikuje poprawność wykonywanych ćwiczeń. Potem można ćwiczyć samodzielnie, najlepiej co drugi dzień – mówi Karolina Lejkam.
Przełamać niechęć
Pierwsze treningi, szczególnie w przypadku osób, które wcześniej nie uprawiały aktywności fizycznej, mogą okazać się wyczerpujące i niezbyt przyjemne. Pojawią się pot zalewający czoło, zadyszka i kołatanie serca. Warto przeczekać to pierwsze zniechęcenie, bo już po kilku treningach powinna pojawić się również satysfakcja. To efekt działania endorfin, popularnie zwanych hormonami szczęścia, które wydzielają się w mózgu pod wpływem wysiłku fizycznego. Im lepiej dobierzemy rodzaj aktywności fizycznej do naszych możliwości i ograniczeń, tym większe mamy szanse wytrwać do momentu, gdy pojawi się zadowolenie z wysiłku.
