Przejdź do zawartości

Rioni Rzymu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rioni Rzymu wraz z przylegającymi dzielnicami (quartieri) i municypiami

Rioni Rzymu (l. poj. rione) − tradycyjny podział administracyjny Rzymu, dotyczący części wewnątrz murów aureliańskich, z niewielkimi wyjątkami.

Podział na rioni ulegał w ciągu wieków zmianom. Topograficznie dotyczy historycznego centrum miasta. W oznaczeniach na określenie poszczególnego rione używa się litery R. (z kropką) i liczby rzymskiej.

Antyczne regiones

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy podział Rzymu wprowadzono w VI wieku p.n.e. za Serwiusza Tuliusza. Tuliusz ustanowił 4 regiones (okręgi) we wnętrzu pomerium:

  1. Suburana (Celius)
  2. Esquilina (Eskwilin)
  3. Collina (Kwirynał i Wiminał)
  4. Palatina (Palatyn i Welia)

W podziale Tuliusza nie uwzględniono Kapitolu, najprawdopodobniej ze względu na jego charakter cytadeli obronnej, ani Awentynu, który znajdował się jeszcze poza pomerium.

W czasach cesarstwa, za Oktawiana Augusta, zmieniono podział administracyjny stolicy, adaptując go do nowej sytuacji. Rzym powiększył się. Nowe dzielnice znajdowały się już poza murami z czasów republiki. Wyznaczono 14 regiones. Poza Zatybrzem (łac. Transtiberim), wszystkie znajdowały się na lewym brzegu Tybru:

  1. Porta Capena
  2. Caelimontium
  3. Isis et Serapis
  4. Templum Pacis
  5. Esquiliae
  6. Alta Semita
  7. Via Lata
  8. Forum Romanum
  9. Circus Flaminius
  10. Palatium
  11. Circus Maximus
  12. Piscina Publica
  13. Aventinus
  14. Transtiberim

Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i zmniejszeniu się znaczenia Rzymu jako centrum cywilizacyjnego, raptownie spadła liczba mieszkańców miasta. Skutkiem czego stało się zatracenie sensu dawnego podziału administracyjnego stolicy. Około XII w. zaczął się krystalizować nowy podział dwunastoczęściowy. Nie został on narzucony przez władze, ale ustanowiony został spontanicznie. Chociaż nie pokrywał się on z podziałem cesarskim, używano nadal określenia łacińskiego regio lub zitalianizowanego rione.

Rzymskie rioni

[edytuj | edytuj kod]

Granice okręgów − rioni − ustalone zostały w XIII wieku. Ich liczba wzrosła do 13, po przyłączeniu Zatybrza. Często zabudowa mieszkalna zgrupowana była w centrum danego rione, zaś obszar wokół domów pozostawał pusty, bądź pokrywały go ruiny i zarośla. Wraz z renesansem rozpoczęła się nowa epoka porządkowania i zmian w układzie urbanistycznym miasta. Opustoszałe tereny wewnątrz murów miejskich pokryły się zabudową mieszkalną, wytyczonymi traktami, placami i fontannami. Zaistniała potrzeba wytyczenia jednoznacznych granic dla każdego rione. W 1586 papież Sykstus V dodał czternastego rione w okolicach bazyliki św. Piotra − Borgo. Podział ten przetrwał do XIX wieku.

Podczas okupacji francuskiej w 1798, bazując na tradycyjnym podziale czternastoczęściowym, ustalono nowy dwunastoczęściowy (w nawiasach podano odpowiednik współczesny):

  1. Terme (część obecnego Monti)
  2. Suburra (część obecnego Monti)
  3. Quirinale (Trevi)
  4. Pincio (Colonna)
  5. Marte (Campo Marzio)
  6. Bruto (Ponte)
  7. Pompeo (Regola i Parione)
  8. Flaminio (Sant'Eustachio)
  9. Pantheon (Pigna i Sant'Angelo)
  10. Campidoglio (Campitelli i Ripa)
  11. Gianicolo (Trastevere)
  12. Vaticano (Borgo)

Po upadku republiki napoleońskiej w 1800 Rzym podzielono na 8 części, były to tzw. giustizie:

  1. Monti
  2. Trevi
  3. Colonna i Campo Marzio
  4. Ponte i Borgo
  5. Parione i Regola
  6. Sant'Eustachio i Pigna
  7. Campitelli, Sant'Angelo i Ripa
  8. Trastevere

Mniejsze rioni zostały przyłączone do większych. Po zmianach wprowadzonych przez Francuzów pozostał obowiązek umieszczania na tablicach ulicznych numeru odpowiedniego rione. Tym sposobem pierwszy raz w historii miasta nie było nieścisłości związanych z wyznaczaniem linii podziału między jednym rione a drugim.

Po zjednoczeniu Włoch

[edytuj | edytuj kod]

Rzym stał się stolicą zjednoczonych Włoch w 1861. Miasto znowu zyskało na znaczeniu. Zaczęła gwałtownie wzrastać liczba jego mieszkańców. Wznoszono nową zabudowę, zarówno we wnętrzu murów jak i poza ich linią. W 1874 odłączono z rione Monti Eskwilin. W ten sposób liczba okręgów wzrosła do 15. W XX w. powstały dzielnice quartieri poza murami miasta. W latach 20. XX wieku ustalona została liczba 22 rioni. Ostatnim wyodrębnionym rione było Prati. Rioni Prati i Borgo są jedynymi znajdującymi się poza linią murów aureliańskich.

Znak Nr Nazwa Populacja[1] Powierzchnia Osób/km² Gmina Plan
R. I Monti 14381 1,6508 km² 8.711,53 Municipio I Rione Monti
R. II Trevi 3279 0,5503 km² 5.958,57 Municipio I Rione Trevi
R. III Colonna 2703 0,2689 km² 10.052,06 Municipio I Rione Colonna
R. IV Campo Marzio 7214 0,8817 km² 8.181,92 Municipio I Rione Campo Marzio
R. V Ponte 4535 0,3189 km² 14.220,76 Municipio I Rione Ponte
R. VI Parione 3233 0,1938 km² 16.682,15 Municipio I Rione Parione
R. VII Regola 3974 0,3189 km² 12.461,59 Municipio I Rione Regola
R. VIII Sant’Eustachio 2450 0,1688 km² 14.514,22 Municipio I Rione Sant’Eustachio
R. IX Pigna 10490 0,2063 km² 50.848,28 Municipio I Rione Pigna
R. X Campitelli 693 0,5990 km² 1.156,93 Municipio I Rione Campitelli
R. XI Sant’Angelo 1332 0,1376 km² 9.680,23 Municipio I Rione Sant’Angelo
R. XII Ripa 2919 0,8485 km² 3.440,19 Municipio I Rione Ripa
R. XIII Zatybrze (Trastevere) 18834 1,8008 km² 10.458,69 Municipio I Rione Trastevere
R. XIV Borgo 3499 0,4877 km² 7.174,49 Municipio I Rione Borgo
R. XV Esquilino 22748 1,5807 km² 14.391,09 Municipio I Rione Esquilino
R. XVI Ludovisi 2038 0,3251 km² 6.268,84 Municipio I Rione Ludovisi
R. XVII Sallustiano 2404 0,2614 km² 9.196,63 Municipio I Rione Sallustiano
R. XVIII Castro Pretorio 6499 1,0374 km² 6.264,7 Municipio I, Municipio III Rione Castro Pretorio
R. XIX Celio 3085 0,8254 km² 3.737,58 Municipio I Rione Celio
R. XX Testaccio 8530 0,6628 km² 12.869,64 Municipio I Rione Testaccio
R. XXI San Saba 3657 1,1068 km² 3.304,12 Municipio I Rione San Saba
R. XXII Prati 17427 1,2743 km² 13.675,74 Municipio I Rione Prati
Suma 22 145924 15,5059 km² 9410,87

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Statistiche. demo.istat.it, 2009-12-31. [dostęp 2014-01-16]. (wł.).


Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]